Dziewczynki Wyspiańskiego

Dzieła Wyspiańskiego, które oferowane będą na nadchodzącej aukcji pochodzą z prywatnej kolekcji prof. Juliusza Łukasiewicza (1919-2018), której były wielką ozdobą, ku uciesze odwiedzających jego dom w Ottawie przyjaciół i rodziny.

Trzy prace Stanisława Wyspiańskiego oferowane na Aukcji Sztuki Dawnej 9 grudnia 2018 roku.

Profesor Łukasiewicz był inżynierem i profesorem, uznanym specjalistą aerodynamiki szybkości naddźwiękowych, którego kariera trwała 60 lat na uniwersytetach w Wielkiej Brytanii, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Prof. Łukasiewicz otrzymał te prace zapewne od swojego ojca, polskiego dyplomaty i ambasadora Juliusza Łukasiewicza (1892 – 1951).

To kolejne, na naszych aukcjach, prace Stanisława Wyspiańskiego pochodzące z prywatnej kolekcji w Kanadzie. Mimo burzliwych losów, wojennej zawieruchy, prace te po latach szczęśliwie dotarły do Polski, gdzie mamy wielką przyjemność zaprezentować je Państwu na grudniowej aukcji.

Juliusz Łukasiewicz (1892-1951) – polski dyplomata i ambasador w Związku Radzieckim (1934-1936) i Francji (1936-1939). Urodzony 6 maja 1892 w Sokoliwce (obecnie Ukraina). Był piłsudczykiem, w 1914 roku dołączył do Polskiej Organizacji Wojskowej. W marcu 1917, po stworzeniu Komisji Likwidacyjnej ds. Królestwa Polskiego, służył jako osobisty sekretarz w komisji przewodzonej przez Aleksandra Lednickiego. Krótko potem stał się pierwszym sekretarzem reprezentującym Radę Regencyjną Królestwa Polskiego w Moskwie.

Łukasiewicz dołączył do Ministerstwa Spraw Zagranicznych 1 stycznia 1919 r. W 1921 r., jako specjalista ds. stosunków Polsko-Sowieckich, dołączył do Wschodniego Departamentu w tymże ministerstwie.

Jako polski wysłannik służył we Francji przez rok. Po powrocie do Polski w 1922 r. objął przywództwo w Departamencie Wschodnim i służył w nim do 1926 roku. W latach 1926 – 1934 był polskim wysłannikiem w kilku europejskich państwach (w Rydze i na Łotwie w latach 1926 – 1929, w Austrii 1931 – 1932, oraz w Związku Radzieckim w latach 1933 – 1934). W 1934 został wyznaczony na polskiego ambasadora w Związku Radzieckim i pozostawał w Moskwie do czerwca 1936. Miesiąc później został polskim ambasadorem we Francji, gdzie służył do 7 listopada 1939.

Po inwazji na Polskę, we wrześniu 1939 roku, wywierał nacisk na francuski rząd oraz funkcjonariuszy wojskowych, aby wypełnili swoje zobowiązania zawarte w sojuszu polsko-francuskim i konwencji Kasprzycki-Gamelin. W czasie tworzenia Polskiego rządu na wygnaniu Łukasiewicz został zmuszony, przez stronę francuską, do rezygnacji ze stanowiska ambasadora Polski we Francji. Konflikt Łukasiewicza z premierem Władysławem Sikorskim w czasie ewakuacji polskiego rządu na uchodźstwie z Francji do Wielkiej Brytanii, zakończył jego polityczną aktywność.

Po Drugiej Wojnie Światowej Łukasiewicz pozostał poza granicami kraju. Od 1947 do 1950 służył jako wiceprzewodniczący Instytutu Badań Międzynarodowych w Londynie. Był działaczem piłsudczyków na wygnaniu oraz członkiem Ligi Niepodległości Polski. We wrześniu 1950 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie zmarł w kwietniu 1951 r.

Juliusz Łukasiewicz (1919 – 2018) – polski inżynier i profesor mieszkający w Kanadzie, specjalista aerodynamiki szybkości naddźwiękowych. Syn ambasadora Juliusza Łukasiewicza.

Urodzony 7 listopada 1919 r. W 1937 roku ukończył Gimnazjum i Liceum im. Batorego w Warszawie. Po maturze spędził rok w Paryżu studiując historię Francji na Sorbonie. W 1938 roku powrócił do Polski, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Mechaniki Politechniki Warszawskiej, uzyskując najwyższy wynik na egzaminie wstępnym. W czasie II wojny światowej służył w polskich siłach zbrojnych we Francji i Wielkiej Brytanii. Swoją wojenną tułaczkę opisał w książce Dziennik Żołnierza – Rok Pierwszy. W Londynie w Imperial Collage udało mu się wznowić, przerwane wybuchem wojny, studia w zakresie mechaniki i inżynierii lotniczej. W 1948 roku wyemigrował do Kanady, gdzie w Ottawie rozpoczął pracę w Narodowej Radzie Nauki jako specjalista aerodynamiki szybkości naddźwiękowych. Największym osiągniecie Łukasiewicza był projekt, stosowanej do dziś, konstrukcji pierwszego na świecie Mach 4,5 -0 hipersonicznego tunelu aerodynamicznego. W latach 1958-1968 był dyrektorem Von Karman Gas Dynamics Facility, Arnold Engineering Development Center (Tennessee) największego kompleksu badań szybkości hipersonicznych. Laboratoria te wykonały dużą część badań aerodynamicznych, które pozwoliły na loty kosmiczne z ludzką załogą (Mercury i Gemini). Badania jego zespołu posłużyły również księżycowemu programowi Apollo, dzięki któremu człowiek w 1969 roku postawił stopę na księżycu. W 1966 roku doktoryzował się na Uniwersytecie Londyńskim.

We wczesnych latach osiemdziesiątych aktywnie wspierał powstający w Polsce Związek Zawodowy “Solidarność”. W czasie stanu wojennego służył pomocą i radą polskim uchodźcom i emigrantom osiedlającym się w Kanadzie. Działał również na rzecz przyjęcia Polski do NATO.


Na naszej Aukcji 9 grudnia 2018 zostaną zaprezentowane następujące dzieła:

Dziewczynka, 1890
ołówek, papier gładki, 20,8 x 13,6 cm
sygn. p. g.: SW | 90 (monogram wiązany)
Na odwrocie napis ołówkiem: 6ST

Ten wczesny rysunek artysty, będący realistycznym portretem zamyślonej dziewczynki, siedzącej na ozdobnym krześle, jest swego rodzaju zapowiedzią nieco późniejszych – ekspresyjnych i ostrzejszych w formie „paryskich” portretów dziecięcych z lat 1892-1893.

Podobny rysunek Wyspiańskiego, również pod tytułem Dziewczynka (rysunek węglem na papierze) wystawiany był w naszym domu aukcyjnym 10 grudnia 1995 roku.

Od lewej: S. Wyspiański, Dziewczynka, która pojawi się na Aukcji 9 grudnia 2018, S. Wyspiański, Dziewczynka, wystawiana w Agra Art w 1995 roku.

Dziewczynka z czerwoną wstążką we włosach, 1890
pastel, papier gruby, 31,9 x 21,6 cm
sygn. l.d.: SW | 90 [?] po prawej przy górnej krawędzi napis ołówkiem: Paris S. Wyspiański
w rogach ślady po pinezkach

Podczas pobytów w Paryżu w latach 1891-1893 Wyspiański stopniowo zarzucał malarstwo olejne na rzecz pastelu. Początkowo było to spowodowane koniecznością, wynikającą z nietolerancji na zawierające ołów farby olejne, wkrótce jednak artysta przekonał się do pastelu zupełnie, w pełni i z zadowoleniem odkrywając tajniki i możliwości tej – nowej dla siebie – techniki. Pisał o tym do przyjaciela „maluję portrety pastelami dla wszystkich znajomych za darmo […] że zaś w pastelach nabrałem pewnej wprawy i umiem przynajmniej zabrać się do rzeczy, więc wypadają nieźle – a mam przy tem wielką sposobność do nauki”.

Portret dziewczynki profilem, ok. 1891, olej, płótno, 31 x 25,7 cm; zbiory MNW

Listy Stanisława Wyspiańskiego do Karola Maszkowskiego, Listy zebrane, t. III, opr. M. Rydlowa, Kraków 1997,m s. 275, list z 5 VI 1893

Dziewczynka z czerwoną wstążką we włosach jest jedną z tych najwcześniejszych prac pastelowych. Widać tu ogromne wyczucie koloru, niezwykłą wrażliwość i uwagę jaką artysta poświęcił malowaniu delikatnej dziewczęcej twarzyczki. Subtelność opracowania i sposób ujęcia przywodzi na myśl inny, ale powstały w tym samym okresie, profilowy portret dziewczynki malowany tym razem olejno.

Trochę dziwi data przy sygnaturze dająca się zidentyfikować jako rok 1890, podczas gdy właściwsze wydawałyby się lata 1892-93. Być może jest to jednak wynikiem lekkiego przetarcia, jakiemu z czasem uległy cyfry daty.

Zadumana, 1893
węgiel, papier żeberkowany, cienki, 21,8 x 20,3 cm
sygn. p.g.: SW | 93 (monogram wiązany)

Rysunek jest jednym z licznych studiów, powstałym podczas – kolejnego trzeciego – pobytu Wyspiańskiego w Paryżu. Artysta uczęszczał wówczas do atelier Académie Colarossi, pracował dużo, usilnie dążąc do pełnej biegłości i swobody rysunku. Korzystał z pozujących w szkole modeli, tworząc liczne – rysunkowe i olejne, malarskie – szkice i studia modelek, których postacie i twarze ujmował z pełnym, realizmem, nie ukrywające wad i niedoskonałości ich budowy. Zadumana należy właśnie do tego zespołu prac, zwracających uwagę silną ekspresją i mocnymi, zdecydowanymi liniami rysunku.